წმიდა მოწამე თეოდორეტირონი პონტოსამასიაში მდგარპოლკში მსახურობდა. იგი ჯერისევ ახალწვეულიმხედარი იყო („ტირონი“ ლათინურად ახალწვეულს ნიშნავს), როცაუსჯულო მეფეებმა – მაქსიმიანემ (305-311) და მაქსიმინემ (305-313) გამოსცეს ბრძანება, რომლის მიხედვით, ყველა ქრისტიანი, რომელიც უარსგანაცხადებდა კერპთაყვანისცემაზე, სამსჯავროსუნდა გადასცემოდა. თეოდორესაც მოსთხოვესცრუ-ღმერთებისთვის მსხვერპლისშეწირვა, რაზეც მანმტკიცე უარიგანაცხადა დასაჯაროდ აღიარაქრისტე. პოლკის სარდალმა, ბრინკამ წმიდანსრამდენიმე დღემისცა მოსაფიქრებლად, მაგრამმას არაფერიჰქონდა გადასაწყვეტი. მხურვალე ლოცვებითგანმტკიცებულმა წმიდანმა „ღმერთების დედის“ – სიბილას ტაძარიგადაწვა, რაც უკვეაშკარა გამოწვევაიყო. გამხეცებულმა მსაჯულმაბრძანა, საპყრობილეში ჩაეგდოთთეოდორე დაშიმშილითა დაწყურვილით მოეკლათ.

ამასოფლის მოყვარეთაგან განწირულმოწამეს მაცხოვარიგამოეცხადა დაუთხრა: „გამხნევდი, თეოდორე, მე შენთანავარ; ნუ მიიღებმიწიერ საზრდელსდა სასმელს, რამეთუ შენთვისგამზადებულია საუკუნოცხოვრება ცათაშინა“. ნუგეშინისმიცემულმა თეოდორემგაიხარა დაფსალმუნების გალობადაიწყო. მის გალობასანგელოსთა დასიცშეუერთდა. მცველებმა საოცრადტკბილი ხმისგაგონებაზე ფანჯარაშიშეიხედეს დადაინახეს თეთრსამოსელში გამოწყობილჭაბუკთა სიმრავლე, რომელიც გარსშემოხვეოდა მოწამეს. როცა კარებიგააღეს, სენაკში არავინიყო თეოდორესგარდა.

წარმართებს მალე გაუარათთავზარდაცემამ დასატანჯველებს მისცესნეტარი აღმსარებელი: ჯერ ხეზემიაბეს დასამთითებით ჯიჯგნეს, შემდეგ კიუზარმაზარი კოცონიდაანთეს დამასთან მიიყვანეს. ძვლებგაშიშვლებული თეოდორეშევიდა ცეცხლში, პირჯვარი გადაისახადა სულიწმიდისმადლით გაძლიერებულმა ლოცვითშეჰვედრა სულიუფალს. ეს მოხდა 306 წლის 17 თებერვალს. ერთმა ღვთისმოსავმაქალმა, ევსებიამ სუფთატილოში შეგრაგნაწმიდანის უხრწნელიცხედარი დათავის სახლშიდაკრძალა. შემდეგ მოწამისწმიდა ნაწილებიკონსტანტინეპოლში, მისივე სახელობისტაძარში გადაასვენეს, თავი კიიტალიის ქალაქგაეტშია დაბრძანებული.

წმიდანის მიცვალებიდან 50 წლის შემდეგუსჯულო მეფემ, იულიანე განდგომილმა (361-363), გადაწყვიტა, ფარულად შეებილწაქრისტიანები. მან იხმოკონსტანტინეპოლის გამგებელიდა უბრძანა, დიდმარხვის პირველიკვირიაკის ყოველდღეს ბაზარშიგასაყიდი სანოვაგისთვის ნაკერპავისისხლი ესხურებინა. წმიდა თეოდორიტირონი გამოეცხადამთავარეპისკოპოს ევდოქსისდა უბრძანა, ეცნობებინა მართლმადიდებლებისთვის, არ ეყიდათბაზარში სანოვაგედა ეჭამათმხოლოდ კოლიო – თაფლთან ერთადმოხარშული ხორბალი.

ამ მოვლენის აღსანიშნავდეკლესია ყოველწლიურადდიდმარხვის პირველიშვიდეულის შაბათსწმიდა თეოდორესხსენებას დღესასწაულობს დამის პატივსაცემადაკურთხებს კოლიოსმორწმუნეთათვის.