წმინდა მაკარი ეგვიპტელი დაიბადა მე-4 საუკუნის დამდეგს, დაახლოებით 301წელს, ეგვიპტისსოფელპტინაპორში, აბრაამისადასარასღვთივ-სათნოოჯახში.

მაკარის მშობლები თავდაპირველად უშვილოები იყვნენ, რის გამოც მათ სიწმინდით ცხოვრება გადაწყვიტეს. ისინი მართლაცსანიმუშოსულიერიკავშირითგამოირჩეოდნენდასაკუთარყოფასმარხვით, ლოცვით, მოყვასზედაუცხრომელიზრუნვით, მოწყალებისუხვადგაცემით, სტუმართმოყვარეობითდასხვასათნოებებითილამაზებდნენ.

იმ დროს ეგვიპტეში ბარბაროსები შემოიჭრნენ. მათ გაძარცვეს მოსახლეობა და სხვებთან  ერთად მაკარისმშობლებმაცმთელიავლადიდებადაკარგეს. გაღატაკებულებმასხვაქვეყანაშიგახიზვნაგადაწყვიტეს, მაგრამაბრაამსსიზმარშიეჩვენაწმინდაპატრიარქიაბრაამი, რომელიცამშვიდებდასვეგამწარებულსდაარწმუნებდა, არასოდესდაჰკარგვოდაღვთისიმედიდაეგვიპტეარმიეტოვებინა. ისურჩევდ, რომსაცხოვრებლადგადასულიყოსოფელპტინაპორში. დიდმამამამთავარმაუწინასწარმეტყველამაკარისმშობლებს, რომმალე, ღვთისნებით, ვაჟიშვილიმიეცემოდათ. გამოღვიძებულმააბრაამმათავისიხილვისშესახებცოლსმოუთხროდაისინიდაუყოვნებლივგადავიდნენსოფელპტინაპორში, რომელიცნიტრიისუდაბნოსმახლობლადმდებარეობდა.

პტინაპორში ცხოვრებისას ნეტარის მამა ძლიერ ავად გახდა. ერთხელ ღამით, მან, ავადმყოფის სარეცელზე მყოფმა, ნახა ზმანება, თითქოს ანგელოზი გამოვიდა ტაძრის საკურთხევლიდან, სადაც აბრაამიხშირადდადიოდა, მიუახლოვდამასდაუთხრა:

აბრაამ, აბრაამ, ადექი შენი სარეცელიდან!
აბრაამმაუპასუხა:
ავადვარმეუფეო, ვერავდგები.
მაშინანგელოზმახელიმოჰკიდასნეულსდაახარა:

ღმერთმა შეგიწყალა, ის განგკურნავს და შენი ცოლი, სარა შობს ვაჟიშვილს, რომელიც ანგელოზის სახით იცხოვრებს დედამიწაზე და მრავალს მიიყვანს ღმერთთან.

ამ ხილვიდან გამოღვიძებულმა აბრაამმა თავი სრულიად ჯანმრთელად იგრძნო და შიშით აღვსილმა უამბო ყველაფერი ცოლს. მათ იმედით და კრძალვით მადლობა შესწირეს ღმერთს და მიენდნენ მის ნებას. მალე სარა დაორსულდა და შეეძინა ვაჟი, რომელსაც მაკარი დაარქვეს, რაც ,,ნეტარს” ნიშნავს.

როცა ყმაწვილი მაკარი სრულწლოვანი გახდა და წმინდა წერილი შეისწავლა, მის მშობლებს თითქმის გადაავიწყდათ ანგელოზის წინასწარმეტყველებადამოინდომესვაჟისდაქორწინება. ყმაწვილსდაოჯახებისსურვილიარჰქონდადამთელიძალითეწინააღმდეგებოდამშობლებისგანზრახვას. თუმცა, ბოლოსმაინცდაემორჩილამათნებასდადაქორწინდაიმიმედით, რომღმერთიუნუგეშოდარდატოვებდა. ჯვრისწერისშემდეგნეტარმათავიმოიავადმყოფა, ცოლსარგაეკარადაგულმხურვალედლოცულობდაუფლისმიმართ, რათამასმალეგანეშორებინაიგიამქვეყნიურცხოვრებასდათავიღვთისათვისმიეძღვნა.

რამდენიმე დღის შემდეგ მაკარის ნათესავი გაემართა ნიტრიის მთისკენ გვარჯილის ჩამოსატანად. მშობლების თხოვნითწმინდანიცგაემგზავრაიმკაცთანერთადგვარჯილისათვის. გზაზემაკარიმოშორდათანამგზავრებსდასვენებისმიზნითდაერთადგილზეჩაეძინა. ძილშიმასგამოეცხადანათლითმოსილიმამაკაცი, რომელმაცუთხრა:

მაკარი, შეხედე ამ უდაბნოს და კარგად დაათვალიერე იგი, რადგან აქ იქნება შენი საცხოვრებელი.
გამოღვიძებულმაყმაწვილმადაიწყოფიქრიამგამოცხადებაზე.

იმ დროს ამ უდაბნოში ჯერ არავინ ცხოვრობდა ანტონი დიდისა და პავლე თებაიდელის გარდა.

სამი დღის მგზავრობის შემდეგ მაკარი სახლში დაბრუნდა და ნახა, რომ მეუღლე საშინელი ციებ-ცხელებით იყო შეპყრობილი, იგი მალე გარდაიცვალა და უმანკო ქალწულად წარდგა უფლის წინაშე.

მალე წმინდანის მშობლებიც აღესრულნენ. მაკარმა მთელი ქონება გაყიდა და გლახაკებს დაურიგა მათ სულთა საოხად, თვითონ კი ერთი სოფლის მახლობლად, უდაბნოში, განმარტოვდა, სადაც მარხვით, ლოცვითადაშრომითშეუდგაბერულიცხოვრებისმძიმედაგანსაცდელებითსავსეგზას.

ეშმაკმა იხილა რა, თუ როგორ იმარჯვებდა მასზე ახალგაზრდა ბერი, დაიწყო მის წინაარმდეგ ბრძოლა:

ერთ კაცს, რომელიც მაკარის სოფელში ცხოვრობდა ჰყავდა ქალიშვილი. ამავე სოფელში ცხოვრობდა ვაჟი, რომელსაც მისი ცოლად შერთვა უნდოდა, მაგრამ რადგან იგი ღარიბი და უბრალო გვარიშვილი იყო, საცოლის მშობლები არ თანხმდებოდნენ ახალგაზრდების გადაწყვეტილებას. მაშინქალიუკანონოდდაორსულდასაქმროსაგანდაეშმაკისჩაგონებით, ვაჟმაურჩია, რომესყოველივემეზობლად  მცხოვრებიბერიმაკარისათვისდაებრალებინა.

გარკვეული დროის შემდეგ, როცა ქალის მშობლებმა შენიშნეს, რომ მათი ქალიშვილი დედა უნდა გამხდარიყო, დაუწყეს ცემა, უნდოდათ ეთქმევინებინათ, თუ ვინ იყო დამნაშავემისდაცემაში. ქალმაბრალიმაკარისდასდო, თითქოსმანძალისგამოყენებითშეურაცხყოქალიშვილი.

ქალის გამწარებული მშობლები და ნათესავები მივარდნენ ბერთან, გამოათრიეს სენაკიდან და სასტიკად ცემეს. შემდეგ სოფელში შეაგროვეს დიდი რაოდენობით ჭურჭლის  ნამტვრევები, შეკრესთოკებით, ჩამოჰკიდესმაკარისდალანძღვა-გინებითადაცემითშემოატარესმთელიდასახლება.

ნაცემი და ღონემიხდილი ბერი ქუჩაში დააგდეს. ქალის მშობლები მაინც არ ეშვებოდნენ და აიძულებდნენ რომ ერჩინა შეცდენილი გოგო. მაკარი დათანხმდა მათ მოთხოვნას და ცოტა რომ გამოკეთდა უთხრა საკუთარ თავს:

ახლა შენ, მაკარ, გყავს ცოლ-შვილი და ამიტომ გმართებს
მუშაობადღედაღამე, რომსაზრდოარმოაკლო  მათ.

 ნეტარი წნავდა კალათებს და ჰყიდდა, ხოლო აღებულ ფულს სრულად უგზავნიდა გოგოს მშობლებს შვილის გამოსაკვებად. როცა მოვიდამშობიარობისდრო, მაშინგამოჩნდაღვთისსამართალი, რადგანვერაფრითვერთავისუფლდებოდამშობიარენაყოფისაგან. იგიდღედაღამეწვალობდადაგმინავდატკივილებისაგან. ამისშემყურემშობლებიცშეწუხდნენ.მაშინქალმააღიარადანაშაული, ცხარეცრემლებითტიროდადაამბობდა:

უბედურება დამატყდა თავს მე შეჩვენებულს, იმის გამო, რომცილიდავწამეწმინდანს, ვიტანჯები. ისმართალია, დამნაშავეკიისყმაწვილია, ვისაცჩემიცოლადშერთვაუნდოდა.
ესამბავიყველამშეიტყო. თავისიდანაშაულითშეძრწუნებულებმა, მაკარისთანმისვლადაბოდიშისმოხდაგადაწყვიტეს. ესრომმანგაიგო, კაცთაგანპატივსგანერიდადაღამე  ნიტრიისმთაზეგაიპარა, სადაცადრეგამოცხადებაჰქონდა. აქისერთგამოქვაბულშიცხოვრობდასამიწლისგანმავლობაში, შემდეგკი, ფარანისუდაბნოშიანტონიდიდთან  გადავიდა, რომელმაცმაკარიდიდისიყვარულითმიიღოდადაიმოწაფა. ნეტარიდიდიმორჩილებითიღებდამასწავლებლისგანრჩევა-დარიგებასდაცდილობდამისთვისმიებაძა.

გარკვეული პერიოდის შემდეგ წმ.ბერი ანტონი დიდის ლოცვა- კურთხევით სკიტის უდაბნოში გაშეურა დაყუდებული ცხოვრებისათვის. აქ ეშმაკებიდღედაღამთავსესხმოდნენდაებრძოდნენ, მაგრამიგიყოველთვისგამარჯვებულირჩებოდა.

40 წლის ასაკში მაკარის ღმერთმა წინასწარმეტყველებისა და უწმინდური სულების განდევნის ნიჭი უბოძა. ამავე დროს, იგი მღვდლად აკურთხეს და მონასტრის წინმძღვრად დაადგინეს. სამაგალითო იყო წმინდანისა და მისი საძმოს მარხვა, თავშეკავება. ძმები ერთმანეთსეჯიბრებოდნენასკეტურცხოვრებაში.

მაკარი ხშირად სტუმრობდა ანტონი დიდს და მისგან სულიერ რჩევა-დარიგებებს იღებდა.

იგი ღირსი გახდა, დასწრებოდა დიდი ანტონის გარდაცვალებას; გარდაცვალების წინ მოძღვარმამასსაჩუქრადთავისიკვერთხიგადასცა. ამკვერთხთანერთადმაკარისწმ.ანტონისსულიერიძალადამადლიგადაეცაისევე, როგორცელისეწინასწარმეტყველსელიათეზბიდელისაგან. წმინდამაკარიმშემდეგშიუამრავისასწაულიაღასრულა.

აბბა სისო აღწერს ასეთ ფაქტს:

     _ნეტარ მაკარისთან ერთად, სავანეში ვიმყოფებოდი. ამ დროს პურს მკიდნენ. შვიდიძმაქირითსამუშაოზედადგა. მათერთიქვრივიქალიუკანმიჰყვებოდადატირილითაგროვებდათავთავს. ნეტარმამაკარიმიხმოსახლისპატრონიდაჰკითხა, თურადაემართაამქალს. მანმიუგო, რომქალისქმარსვიღაცისოქროჰქონდამიბარებული; იგიკიისეაღსრულებულა, რომგანძისადგილსამყოფელიარავინიცოდადავერუბრუნებდნენოქროს. პატრონიკიამისგამოქვრივსთავისიშვილებითმონადწაყვანასუპირებდა.

ეს რომ მოისმინა, წმინდა მამა წავიდა გარდაცვლილის საფლავზე, ილოცადაღმერთსშეევედრაგანსვენებულსოქროსადგილიგაემხილადამართლაც, საფლავიდანმიცვალებულმახმა-ჰყო და ძვირფასეულისმდებარეობადაასახელა.

ასე გადაარჩინა ღირსმა მამამ ქვრივი და მისი ვაჟები მონობას.

პალადი ჰელენოპოლელი ,,ლავსაიკონში” მოგვითხრობს, თუ როგორგანკურნაწმ.მაკარიმყმაწვილი, რომელიცნაყროვანებისვნებითიტანჯებოდა. ასევეცნობილია, თუროგორიხსნაამდიდმამამამმაკარიმქალწულიჯადოქრისმზაკვრობისაგან, რომელმაციგიმელიადგადააქციადასხვა.

ნეტართან  უამრავი ადამიანი მოდიოდა, ზოგი რჩევას   ითხოვდა მისგან, ზოგიავადმყოფობისაგანგანკურნებას, ზოგიგანსაცდელთაგანგანთავისუფლებას.

ღვთივგანბრძნობილმა მამამ სასტუმრო ააშენა, სადაც მოგზაურები და ავადმყოფები ისვენებდნენ. წმინდა ბერი სნეულებსზეთსსცხებდადაკურნავდა, უნუგეშოებსნუგეშსსცემდადაგახარებულებსსახლებშიგზავნიდა.

ერთხელ ნეტარი მაკარი ერთ სავანეში მივიდა, სადაც მამებმა სთხოვეს, რომ რაიმე დარიგება მიეცა მათთვის.

ბერმა დაიწყო:

მაპატიეთ ძმებო, რადგან მე არა ვარ კარგი მონოზონი, თუმცა მინახავს კარგი მოღვაწეები. ერთხელ, ჩემს სავანეში, სენაკში ჯდომისას მომივიდა აზრი, რომ შუა უდაბნოში წავსულიყავი და მენახა, თუ რა ხდებოდა იქ. ამ აზრს ხუთი წელი ვებრძოდი, რადგან მეგონა, რომ ბოროტისგან იყო. ხუთი წლის ბრძოლის მერე შევედი უდაბნოს სიღრმეში. იქ დავინახე ჭაობი, რომლის შუაშიც კუნძული იყო. მალე გამოჩნდნენ ცხოველები წყლის დასალევად და მათთან ერთად  ორი შიშველი ადამიანი, რომლებიც აგრეთვე, წყალზე იყვნენ მოსულები. ისინი რომ დავინახე ძალიან შევშინდი, მეგონა უსხეულო ძალებს ვხედავდი. მათ შენიშნეს ჩემი შიში და მითხრეს:

ნუ გეშინია, ჩვენც შენნაირი ადამიანები ვართ. ადრე მონასტერში ვმოღვაწეობდით. სავანეში ყოფნისასგადავწყვიტეთ, რომაქწამოვსულიყავითდაუკვე 30 წელიამასშემდეგ, რაცასევცხოვრობთ. ერთიჩვენგანიეგვიპტელია, მეორეკი – ლიბიელი.
შემდეგმკითხეს, თურახდებოდაქვეყანაზე, ივსებოდათუარამდინარეებიწყლითდაისევნაყოფიერებდათუარადედამიწა. მეამყველაფერზევუპასუხედავკითხე:

როგორ გავხდე ნამდვილი მონოზონი?
მათმითხრეს, ყველაფერამქვეყნიურზეუარსთუარიტყვი, მონოზონივერგახდები.

მე ვთქვი, რომ უძლური ვარ და არ შემიძლია ყველაფერზე უარის თქმა.

მაშინ მათ მომიგეს:

თუ არ შეგიძლია ამქვეყნიურის სრულად უარყოფა, მაშინ დაჯექი შენს სენაკში და გამუდმებით იგლოვე შენი ცოდვების გამო.
მეისევვკითხე:

ზამთარში არ გაწუხებთ სიცივე, ან ზაფხულში სიცხე?
მათმომიგეს:

ღმერთმა ისეთი სხეული მოგვცა, რომ არც სიცივე გვაწუხებს და არც სიცხე.
აი, როგორიანამდვილიმონოზვნობა-უთხრაძმებსმაკარიმ-და ამიტომგითხარით, რომმეჯერარვარნამდვილიმონოზონი, თუმცაკიმინახავსისინი.

ერთხელ წმინდა ბერს კითხეს სავანის ძმებმა, თუ როგორ ახერხებდა იგი, რომ მარხვაშიც და ხსნილშიც ასეთი თავშეკავებული იყო. ნეტარმაუპასუხა:

ადამიანი, რომელიც გამუდმებით ღმერთითაა მოცული და ფიქრობს ჯოჯოხეთის ცეცხლზე, საშინელ ტანჯვას განიცდის. ამ შიშით არა მარტო მისი ხორცი ილევა, არამედ მისი ძვლებიც იშრიტება.
ასეთიგანცდითცხოვრობდაწმინდანი.

ღირსი მამა მაკარის ამ ქვეყნიდან გასვლის შესახებ სერაპიონ თმუისელი მოგვითხრობს:

გარდაცვალებამდე რამდენიმე დღით ადრე წმინდანს წმ.ანტონი დიდი და წმ.პახუმი დიდი გამოეცხადნენ, რომელთაც აუწყესმას, რომთვითიესოქრისტესგამოგზავნილებიიყვნენ, რათაემცნოთმისთვისამქვეყნიდანგასვლისჟამისმოახლოება.
ღირსიმამებისგამოცხადებიდანმე-9 დღესნეტარსახლაქერუბიმიგამოეცხადაანგელოზებთანერთადდაუთხრა:
,,ადექი, ღვთისკაცო, მოავლეთვალიირგვლივდანახეუფალმარამდენიწმინდანიგამოაგზავნაშენსშესაგებებლად: მოციქულები, მოწამეები, ღირსნიდანეტარნიმამანი. შენსსულს, ხორციელიბორკილებისაგანგათავისუფლებულს, როგორცუძვირფასესგანძს, მივიღებდაწარვადგენმეუფისტახტისწინაშე, რათასაუკუნოდიხაროსმანყველაწმინდანთანერთად.”
ქერუბიმისამსიტყვებისშემდეგწმინდანიგამოემშვიდობამოწაფეებს, ილოცამათთვის, თვალებიმიაპყრომთასდათქვა:

ღმერთო, გაბარებ ჩემს სულს!
ამსიტყვებითმიიძინა.

მაკარი ეგვიპტელის ცხოვრების ავტორი სერაპიონ თმუისელი გვიყვება აგრეთვე წმინდა მაკარის  მოწაფის, პაფნუტის, მონათხრობს, რაცკიდევერთხელადასტურებსიმას, თუროგორბოლოწუთამდესდევნიდნენმასბოროტიძალებიდაცდილობდნენარასწორიზრახვებიგაეღვივებინათმასში, იგიკიმათმახეებსადვილადუვლიდაგვერდსდათავმდაბლობითგანაქარწყლებდა;

პაფნუტი წერს, რომ როცა ნეტარის სული წმინდანთა დასთან ერთად ზეცად ამაღლდა, ზოგიერთმა მონოზონმა იხილა, თუ როგორ უყვიროდნენ შეშინებული ეშმაკები ღმერთშემოსილ ბერს:

ო, რა დიდება დაიმკვიდრე შენ, მაკარი!
რაზეცწმინდანიპასუხობდა:

მეშინია, რადგან არ ვიცი, შევძელი თუ არა რაიმე სიკეთის ქმნა.
შემდეგუფრომაღლამყოფიეშმაკნიაყვირდნენ:

ნამდვილად გადაგვირჩი, მაკარი!

ბერი კი პასუხობდა:

ჯერ არა, მაგრამ უნდა გადაგირჩეთ!
შემდეგ, როცაუკვეწმინდანისამოთხისკართანიყო, კვლავაყვირდნენავისულებიმთელიძალით:

გადაგვირჩი, ნამდვილად გადაგვირჩი!
მაშინკიმაკარიმხმამაღლათქვა:

დიახ, ქრისტეს ძალით დაცული, მე გადავურჩი თქვენს მზაკვრობას!
ასეთიიყოღირსიდაღმერთშემოსილიმამის, მაკარიეგვიპტელისცხოვრებადამოღვაწეობასადიდებელადღვთისა, ამინ!

ზემოთ ჩვენ წარმოვადგინეთ წმინდა მაკარი ეგვიპტელის ცხოვრება და მოღვაწეობა.
არანაკლებსაინტერესოამისიწერილობითიმემკვიდრეობა, რომელიცმისმამოწაფეებმაჩაიწერესდაორმოცდაათისიტყვისსახითდაგვიტოვეს, როგორცუძვირფასესიმონაპოვარისაეკლესიოლიტერატურისა.
წმინდამაკარიეგვიპტელისორმოცდაათიჰომილიიდანქართულენაზეშემორჩენილიაწმინდაექვთიმემთაწმინდელისმიერთარგმნილიორიეპისტოლედაოცდაექვსისწავლა, რომელსაცთხზულებათაკრებულისსახეაქვს.